Murano – włoskie miasto położone na pięciu wyspach połączonych mostami jest jednym z najniezwyklejszych miejsc w Europie. To z tego, dziś pięciotysięcznego punktu na mapie Włoch pochodzi słynne na cały świat szkło weneckie, którego receptura przez wieki była strzeżonym sekretem. Weneckie szkło, którego ojczyzną są właśnie wyspy Murano zachwyca do dzisiaj kunsztem wykonania, artystycznym pomysłem i niesamowitymi barwami. Niezwykłe formy, jakie przybierać może szkło weneckie sprawiają, że produkty z niego wykonane stanowią niecodzienną ozdobę domu czy bywają oryginalną biżuterią. Jak powstaje oryginalne szkło Murano, które począwszy od średniowiecza do dziś budzi zachwyt i jest symbolem kunsztu sztuki rzemieślniczej?
Jak powstaje oryginalne szkło Murano – sekrety średniowiecznej sztuki szklarskiej
Historia sztuki szklarskiej wywodzącej się z malowniczych wysp Murano, położonych w pobliżu Wenecji, to fascynująca podróż przez wieki, pełna tajemniczych technik, mistrzowskiego kunsztu i dziedzictwa rzemieślniczego, które wciąż błyszczy swoim blaskiem.
Początki tej niezwykłej tradycji sięgają XIII wieku, kiedy to Republika Wenecka postanowiła przenieść wszystkie warsztaty szklarskie na wyspę Murano. Decyzja ta nie tylko miała na celu ochronę Wenecji przed pożarami, ale także stworzenie ośrodka, który stał się kolebką innowacji w sztuce szklarskiej. W jednym miejscu zgromadzono lokalnych mistrzów i rzemieślników sztuki szklarskiej. W pewnym momencie historii tylko oni wiedzieli, jak powstaje oryginalne szkło Murano. Sekrety produkcji niezwykłego, kunsztownego i kolorowego szkła była pilnie strzeżona przed światem.
Wyspy Murano stały się miejscem, gdzie artyści doskonalili swoje rzemiosło, eksperymentując z technikami, które w końcu uczyniły z weneckiego szkła prawdziwe dzieło sztuki. Pierwsze sukcesy to uzyskanie szkła twardego, błyszczącego i przezroczystego, co sprawiło, że wyroby z Murano stały się obiektami pożądania na całym kontynencie. Biżuteria, figurki czy wazon murano były przedmiotami pożądanymi i cenionymi.
Kunsztowne i kolorowe sekrety kosztujące życie
W XV wieku, dzięki nieustającemu rozwojowi technik, szklarze z Murano zdobyli nie tylko uznanie. Uzyskali również przywileje zarezerwowane dotąd dla szlachty. Ich pozycja społeczna i ekonomiczna wzrosła, a zakazy opuszczania kraju miały chronić tajemnice produkcji. Szkło Murano stało się symbolem prestiżu i unikalności. Legenda głosi, że tajniki produkcji szkła tak intensywnie barwnego i elastycznego, poddającego się fantazyjnemu modelowaniu były tak cenne, że szklarzy chcących wyjechać z wysp, zabijano.
Tajniki produkcji
Proces wytwarzania szkła murano, to receptura przekazywana z pokolenia na pokolenie.
Jak powstaje oryginalne szkło Murano? Wytwarzanie rozpoczyna się od starannej selekcji surowców. Głównym składnikiem jest krzemionka, a proces topnienia ułatwiają topniki, plastyfikatory i inne substancje. Długi pręt szklany o określonej średnicy jest formowany za pomocą techniki lampowej (obecnie palnikowej). Ten moment to kulminacja umiejętności rzemieślnika, który wyczarowuje z gorącej, płynnej masy pożądany kształt.
Po utworzeniu pręta szklanego, rzemieślnik przystępuje do precyzyjnego cięcia na warstwy. Wymaga to dużego doświadczenia i umiejętności, ponieważ warstwy te będą podstawą dla dalszych prac nad wykończeniem. Następnie szkło jest ponownie poddawane obróbce cieplnej, co może obejmować zaokrąglenie krawędzi lub wprowadzenie dodatków.
W procesie szklarskim stosuje się różne surowce i substancje. Sód jest używany do uzyskania nieprzejrzystości, azotany lub arsen do eliminacji pęcherzy oraz różne barwniki mineralne, by nadać szkłu pożądany kolor. Czasami osiąga się efekt porcelany. Wielokolorowe efekty osiąga się poprzez łączenie dwóch różnokolorowych kawałków szkła w technice zwanej incalmo.
Wykończenie produktu to kolejny istotny etap. Rzemieślnicy korzystają z wielu technik, takich jak filigran, emaliowanie, grawerowanie czy złocenie. Każda z tych metod dodaje unikalny charakter i piękno szkła Murano. Do dzisiaj tajniki tego, jak powstaje oryginalne szkło Murano znają tylko rzemieślnicy.
W trakcie całego procesu używane są specjalistyczne narzędzia, takie jak szczypce, kleszcze, dmuchawy, metalowe pręty i obcinacze szkła. Wszystko to odbywa się przy stole warsztatowym. W tym miejscu umiejętności rzemieślnika nabierają życia, a szkło murano staje się dziełem sztuki. To nie tylko wazon, ale także tradycja, kunszt i niepowtarzalny charakter.
Tradycja z Murano w nowoczesnej odsłonie
Współczesność kontynuuje dziedzictwo Murano, łącząc tradycyjne techniki z nowoczesnymi udoskonaleniami. Skład szkła, oparty na krzemionce, sodzie, wapnie i potasie, wciąż jest niezmieniony. Sztuka szklarska z Murano to nie tylko tworzenie przedmiotów artystycznych czy użytkowych. Jest to kontynuacja bogatej historii, której blask przyciąga uwagę miłośników sztuki na całym świecie. Stanowiska rzemieślników – artystów tworzących piękne, unikatowe przedmioty z topionego kolorowego szkła spotkać można jednak nie tylko na włoskich wyspach, choć tylko tam można odpowiedzieć na pytanie, jak powstaje oryginalne szkło Murano.
Stanowiska pracy, zazwyczaj wyeksponowane tak, by podziwiać można było kunszt artysty, bywają w niektórych hutach szkła. Można je zobaczyć w dolnośląskiej Hucie Julia, która sprzedaje figurki i biżuterię w stylu zbliżonym do oryginalnego szkła Murano. Tam też obserwować można pracę rzemieślnika, który na oczach odwiedzających tworzy piękną biżuterię czy misterne figurki.
Szkło z Murano dzisiaj
Dziś tradycja włoskiego szkła z rejonu Murano nadal inspiruje artystów i rzemieślników na całym świecie. Cenione wytwórnie szkła z tej okolicy, a także nowoczesne pracownie artystyczne, tworzą różnorodne przedmioty o wyjątkowej urodzie i jakości, z których każdy jest unikatowy.
- Biżuteria w stylu szkła Murano:
- W wielu pracowniach jubilerskich na świecie, w tym także w Polsce, artyści tworzą biżuterię inspirowaną stylem szkła Murano. Koraliki, naszyjniki, bransoletki i kolczyki wykonane z kolorowego szkła przywodzą na myśl charakterystyczne wzory i techniki millefiori.
- Figurki i rzeźby:
- Rzeźby i figurki ze szkła Murano to często dzieła artystyczne, w których mistrzostwo rzemieślników widać w każdym detalu. Figurki zwierząt, postaci ludzkich czy abstrakcyjne formy to popularne wybory wśród kolekcjonerów i miłośników sztuki szklanej.
- Wazony i wazy:
- Wazony i wazy z szkła Murano to arcydzieła, które łączą funkcjonalność z artystycznym wyrazem. Kolorowe i finezyjne wzory, często z wykorzystaniem techniki millefiori czy szkła fuzji, nadają każdemu z tych przedmiotów unikalny charakter.
- Szkło artystyczne:
- Współczesni artyści szkła z różnych zakątków świata czerpią inspirację z tradycji Murano, tworząc oryginalne dzieła sztuki lub artystyczne przedmioty użytkowe. To mogą być unikalne instalacje, abstrakcyjne kompozycje czy szkło artystyczne, które wciąż eksploruje nowe możliwości tego materiału.
Szkło Murano wyróżnia się precyzją wykonania, unikalnymi wzorami, a także zastosowaniem różnorodnych technik, takich jak millefiori czy fuzja szkła. To materiał, który nie tylko ozdabia wnętrza salonu czy kuchni, ale również stanowi wyraz sztuki i tradycji rzemieślniczej. Łączy w sobie funkcjonalność i estetykę.